Monitoring rezultata reforme javne uprave u oblasti javnih finansija u 2015. godini

Indikatori nekih ciljeva i aktivnosti postavljenih u Revidiranom Akcionom Planu 1 (RAP1) su označeni kao "realizovani" u izvještajima Ureda koordinatora za reformu javne uprave BiH (PARCO).

Međutim, kvalitet izlaznih dokumenata koji su rezultat ovih ciljeva nije zadovoljavajući, uz to ciljevi nisu u potpunosti realizovani. Ovakva situacija je proizašla iz činjenice da su indikatori RAP1 najvećim dijelom indikatori procesa, a ne indikatori uspjeha. U pripremi novog strateškog okvira za reformu javnih finansija i sistema monitoringa preporučuje se napuštanje prakse praćenja indikatora procesa i uspostavljanje sistem monitoringa orjentisanog prema rezultatima; sa naglaskom na kvalitet napretka, a ne samo na evidentiranje da li su se promjene dogodile.

Potpuno uvođenje programskog budžetiranja u javnoj upravi u BiH nije postignuto, ali su za to stvorene tehničke pretpostavke. Uvođenje višegodišnjeg planiranja javnih sredstava uz pomoć Informacionog sistema za planiranje i upravljanje budžetom za nivo BiH, FBiH i RS realizovano je sa stanovišta nabavke i instaliranja softvera. Tokom 2015. godine Dokument okvirnog budžeta i budžeti za 2016. godinu su pripremljeni u Informacionom sistemu za planiranje i upravljanje budžetom, ali i dalje se ne usvajaju prema programskoj klasifikaciji nego prema ekonomskoj i organizacionoj.

Uvođenje međunarodnih računovodstvenih standarda za javni sektor i obračunskog računovodstva postignuto je jedino u RS od 2013. godine. Uvođenje funkcije trezora u cijeloj javnoj upravi je aktivnost koja zahtijeva još uvijek značajnija angažovanja i sredstva u FBiH. Sve opštine u RS, osim novoformirane opštine Stanari su uključene u trezorskom sistemu RS, a od 01.01.2016. godine u sistem trezorskog poslovanja je uključen i Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje RS.

Za uvođenje sistema javne interne finansijske kontrole (PIFC) u BiH neophodno je osigurati koordinaciju i harmonizaciju pri izradi okvirnih propisa zakonodavstva iz oblasti finansijskog upravljanja i kontrole i interne revizije na svim nivoima vlasti u BiH. Nastao je zastoj u radu Koordinacionog odbora koji je zadužen za koordinaciju i harmonizaciju. Godišnji izvještaj o internoj reviziji i finansijskom upravljanju i kontroli ne pripremaju i ne objavljuju sve centralne jedinice za harmonizaciju, iako su obavezne.

Evidentno je da u BiH postoji konsolidovani budžetski deficit i rast javnog duga, zbog čega je neophodno provesti fiskalnu konsolidaciju koja će postepeno dovesti do smanjenja budžetskog deficita i srednjoročno dovesti do smanjenja nivoa javnog duga. Povećanje efikasnosti upravljanja javnim dugom je naglašeno i u Reformskoj agendi BiH za 2015. – 2018. godinu. Nije postignut napredak u povećanju efikasnosti upravljanja javnim dugom u poređenju sa planiranim aktivnostima RAP1.

PREPORUKE

Izazov u provođenju reformi u javnim finansijama predstavlja visok nivo javnog duga, konstantan rast vanjskog duga od 2008. do 2015. godine, još uvijek značajno oslanjanje na donatorske fondove, djelimična razvijenost kapaciteta za internu reviziju, finansijsko upravljanje i unutrašnju kontrolu, te nedovoljna fiskalna disciplina.

Preporučuje se kontinuirana saradnja, komunikacija i kontrola planiranja budžeta i potrošnje tokom cijele fiskalne godine. Svi nivoi vlasti moraju uložiti dodatne napore u smislu uvođenja programskog budžetiranja i praćenja trošenja javnih sredstava prema programima, a to će se postići kada se budžeti na parlamentima budu usvajali u programskom formatu.

U cilju postizanja uključenosti parlamenta i javnosti u proces budžetiranja i izvještavanja treba kontinuirano poboljšavati proces izvještavanja, te uvesti obavezu pripremanja i diseminacije "budžeta za građane". Formiranjem Koordinacionog tijela koje bi bilo sastavljeno od predstavnika jedinica za finansije (FBiH, institucija BiH i BD) treba utvrditi tačan kapacitet za uvođenje međunarodnih računovodstvenih standarda za javni sektor i obračunskog modela računovodstva. FBiH, Institucije BiH i BD treba da koordiniraju u cilju traženja donatorske podrške za uvođenje međunarodnih računovodstvenih standarda i obračunskog računovodstva.

Obzirom da značajan broj opština u FBiH nema uveden sistem trezorskog poslovanja preporučuje se traženje donatorske podrške u svrhu finansiranja uvođenja trezorskog poslovanja u opštinama FBiH, te u fondovima socijalne zaštitena FBiH i kantonalnom nivou.

Svi nivoi vlasti trebaju kontinuirano raditi na cjelovitom razvoju PIFC jer uz zakonitost i pravilnost trošenja sredstava treba postići ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti u upravljanja javnim budžetskim sredstvim. Potrebno je otkloniti zastoj u radu Koordinacionog odbora i sve centralne jedinice za harmonizaciju se trebaju angažovati na implementaciji PIFC strategije.

BiH treba uložiti napore kako bi se postiglo smanjenje nivoa javnog duga. Potrebno je postići saglasnost svih nivoa vlasti u BiH na usvajanju jedinstvene metodologije o upravljanju javnim dugom i uspostaviti bolju koordinaciju između entiteta i Vijeća ministara BiH. FBiH je u 2015. godini usvojila Strategiju upravljanja dugom za period 2016. - 2018. godine, a preporučuje se ostalim nivoima vlasti da ubrzaju donošenje svojih strategija o upravljanju dugom.

MONITORING REZULTATA REFORME JAVNE UPRAVE U OBLASTI JAVNIH FINANSIJA U 2015. GODINI